در پی فیثاغورث
نام کتاب : در پی فیثاغورث
نویسنده : شهپان النسکی
مترجم : پرویز شهریاری
ناشر : انتشارات امیرکبیر
نوبت چاپ : دوم ۱۳۶۱
زبان : فارسی
لینک دانلود : Picofile
نوع فایل : PDF (نرم افزارهای مورد نیاز)
توضیحاتی درباره کتاب :
این کتاب به افتخار ریاضیدان بزرگ و آفریننده مکتب ریاضی یونان باستان، در پی فیثاغورث نام گرفته است.
فیثاغورث در حدود سال ۵۸۰ پیش از میلاد، در جزیره ساموس متولد شد. اقامت در مصر اثر فوقالعادهای در پیشرفت فیثاغورث داشت. فیثاغورث در نخستین دوره شکوفایی خود در کروتن (مستعمره یونانی در جنوب ایتالیا) زندگی میکرد. او در همینجا مکتب فیثاغورثی را بنیان گذاشت که در پیشرفت ریاضیات یونانی اثر فوقالعادهای داشت.
فیثاغورث اساس ساختمانی جهان هستی را عدد (و به تعبیر امروز عدد طبیعی) میدانست. علاقه فیثاغورث و مکتب او به خاصیت عددها را باید سرچشمه بوجود آمدن رشتهای از ریاضیات دانست که بعدها نام نظریه عددها را به خود گرفت. یادگاری از این موضوع در نام جدول فیثاغورث باقی مانده است.
فیثاغورث درباره رابطههای عددی که در ساختمانهای هندسی وجود دارد، تحقیق میکرد. او مثلث معروف به مثلث مصری را، که ضلعهای آن با عددهای ۳، ۴ و ۵ بیان میشود، میشناخت. مصریها میدانستند که چنین مثلثی قائمالزاویه است از آن برای تعیین زاویههای قائمه در تجدید تقسیم بندی زمینهای اطراف نیل، که هر سال بر اثر طغیان آب شسته میشد، استفاده میکردند.
فیثاغورث رابطه بین ضلعهای مثلث مصری را پیدا کرد. فیثاغورث نشان داد که این رابطه برای هر مثلث قائمالزاویه با ضلعهای a, b, c به صورت a^2+b^2=c^2 درست است و روشن است که هر مثلثی با این ضلعها، یک مثلث قائمالزاویه است.
امروزه مثلثهای قائمالزاویهای که ضلعهای آنها با عددهای طبیعی بیان میشوند را مثلثهای فیثاغورثی مینامند.
ابتدا گمان میکردند که ضلعهای هر مثلث قائمالزاویه را میتوان با عددهای طبیعی بیان کرد، ولی بررسیهای ریاضیدانهای مکتب فیثاغورثی نشان داد که این تصور درست نیست. مثلا مثلث قائمالزاویه متساویالساقین یک مثلث فیثاغورثی نیست.
این کشف برای فیثاغورثیها مصیبتبار بود، زیرا این اعتقاد آنها را که همه پدیدهها با عددهای طبیعی قابل بیان هستند، دچار شکست کرد.
کشف این مطلب که دنیای عددها با دنیای ساختمانهای هندسی متناقض است، چنان اثر بزرگی داشت که دانشمندان مکتب فیثاغورثی آن را به عنوان رازی مخفی کردند و بررسیهای هندسی را به طور کلی از حساب جدا کردند. این مطلب به طور جدی مانع پیشرفت حساب در یونان شد، در حالی که هندسه را به نحو سریعی تکامل داد.
پیشرفت رشتههای مختلف علوم دقیقه در یونان باستان تا حدی عجیب است. هندسه، که تکامل آن را مدیون نامهای بزرگ اقلیدس، ارشمیدس و آپولونیوس (سدههای چهارم، سوم و دوم پیش از میلاد) هستیم، فوقالعاده پیشرفت کرد. سپس در سده دوم میلادی و بخاطر موفقیتهایی که بطلمیوس بدست آورد، نجوم به حد شکفتگی رسید. بالاخره در سده سوم میلادی دیوفانت مبانی اساسی حساب را منظم کرد.
اقلیدس، بطلمیوس و دیوفانت به ترتیب اثرهای اساسی مقدمات، المحبطی و حساب را نوشتند که هرکدام از آنها شامل ۱۳ کتاب است. ولی به اعتقاد تاریخ نویسها این جریان بزرگ فکری بر پایه بررسیهای فیثاغورث قرار دارد و به همین مناسبت، نویسنده نام این کتاب را در پی فیثاغورث گذاشته است.